Dankzij de toets zijn de werkzaamheden een paar weken geleden eindelijk gestart. Lange tijd leek het onmogelijk, maar toch worden er sinds kort bomen gesnoeid, beschermde diersoorten gevangen en verplaatst en grond bouwrijp gemaakt. Voor het eerst sinds het plan in 2017 gereed was wordt er gewerkt aan de Kempenbaan-West.
1. Streep door het project
De Raad van State zette een paar jaar geleden een dikke streep door het project vanwege de PAS-wetgeving. Die voldeed volgens de Raad niet aan de Europese regels. Manieren om dit te omzeilen waren er nauwelijks, het project leek uitzichtloos.
De ADC-toets was nog de enige hoop. Maar ervaringen elders leerden dat het een risicovolle maatregel is. Toch besloot Veldhoven in 2017 de gok te nemen. “Het enige wat ons nog restte was wachten op een uitspraak van het Europese Hof van Justitie waar de zaak inmiddels lag”, legt wethouder Ad van den Oever uit. “Maar we wisten al dat die desastreus zou zijn.”
2. Niet overal even geschikt
Dus besloot de gemeente te onderzoeken of er misschien toch een kans van slagen was. De toets is niet voor elk project geschikt. Aangetoond moet worden dat het van groot maatschappelijk belang is en dat er geen andere manieren zijn om het uit te voeren. Bovendien moeten compensatiemaatregelen worden getroffen. “Het bleek dat we een aantal zwaarwegende redenen konden opvoeren”, verklaart projectmanager Maurice Hőlsgens van de gemeente Veldhoven. ”Deze weg is zeer filegevoelig en een belangrijke verkeersader naar de A67 en biedt ontsluiting naar een economische toplocatie: bedrijventerrein de Run. Er waren er geen alternatieven mogelijk. Dus hadden we een kans.”
Maar ondanks alle inspanningen blijft de ADC-toets dan nog een risicovolle exercitie met een forse investering, zonder de zekerheid dat het project uiteindelijk door mag. Alles bij elkaar, de toets en de vertraging, heeft het zeker een kleine tien miljoen extra gekost, schat de wethouder. “Je moet expertise inkopen, onderzoeken doen en extra groen aanleggen om stikstof te compenseren. En dan komt er ook nog eens bij dat het project flinke vertraging oploopt en materialen duurder worden. We hebben zo’n 5 miljoen extra krediet moeten aanvragen, maar nog was dit de meest gunstige optie. Opnieuw aanbesteden kost ook kapitalen.”
Het werk aan de Kempenbaan is eindelijk gestart. Foto: Gemeente Veldhoven
3. Overeenkomst met aannemer maakte het extra ingewikkeld
Dat er al een overeenkomst was met een aannemer, maakte het volgens de projectleider nog ingewikkelder. “Dan loop je extra veel risico, je kunt het contract niet zomaar ontbinden als het fout gaat. Het was niet de makkelijkste weg die we hebben genomen, we hebben veel spannende momenten beleefd. Gelukkig heeft het voor ons goed uitgepakt.”
Twee jaar na de vernietiging van het plan kreeg Veldhoven groen licht. De ADC-toets was volgens de Raad van State goed uitgevoerd. “Ik herinner me het moment nog als de dag van gisteren”, vertelt Van den Oever vol trots. “Het was 24 juli en een man of zes zat bij mij in grafstemming op kantoor. We hielden rekening met een negatieve uitspraak. Een paar seconden later sloeg de stemming ineens om. We mochten toch door.”
4. 'Er was lef voor nodig’
De wethouder en de projectleider zijn achteraf blij dat ze dat risico hebben genomen, maar waarschuwen dat dit niet voor elk project mogelijk is. Van den Oever: “Er was een stukje lef voor nodig. We raden dit alleen aan als je zeker weet dat je een kans maakt.”
Daar komt bij dat de situatie in die tijd nog anders was, vult Hőlsgens aan. “De PAS was toen nog van kracht, daardoor kunnen we de compensatiemaatregelen gaandeweg het project treffen. Nu moet je vooraf al alle maatregelen hebben genomen. Daarom is men nu voorzichtig met het opstarten van tenders. Anders zit je al vast aan een contract met een aannemer terwijl je misschien nog maatregelen moet treffen. Daardoor duurt het soms jaren voordat projecten op de tekentafel liggen.”
5. Kempenbaan-Oost
De gemeente heeft er zelf ook mee te maken bij de opknapbeurt van de Kempenbaan-Oost. Voor dit deel van het project gelden wel de nieuwe regels: vooraf moet aangetoond worden of het project te veel stikstof uitstoot. Hőlsgens: “De stikstofproblematiek kan wellicht vertragend werken, maar we verwachten niet dat het echt grote problemen gaat opleveren. Het grote verschil is dat de westkant door een stukje natuur loopt, en de Kempenbaan-Oost niet. Dus nee, we zullen voor dit project niet opnieuw de ADC-toets nodig hebben.”